Strepsiptera to rząd endopasożytniczych owadów o niezwykle ciekawej biologii.

Przeglądając ich systematykę, możemy dostrzec, że dzielą się one na 2 podrzędy - Mangenillidia i Stylopidia. Informacja ta przyda nam się w dalszej części artykułu.

Ale od początku - Młode owady po urodzeniu poszukują terenu, gdzie mogą znaleźć żywiciela, a gdy ten się pojawi, wchodzą, bądź na niego skaczą. Jeżeli ofiara jest odpowiednia, wydzielają enzymy zmiękczające oskórek, a po przebiciu powłoki jej ciała, wkraczają do niego. Szczególnie ciekawie sprawa wygląda u tych, pasożytujących na błonkówkach - larwa w pierwszym stadium rozwojowym odnajduje miejsce odwiedzane przez zapylaczy, by uczepić sie jednego z nich i przeprawić drogą powietrzną do gniazda (takie zachowanie nie jest regułą, bowiem larwy mogą również wejść do gniazda niektórych gatunków samodzielnie) [1].

Następnie w nowym otoczeniu larwa wachlarzoskrzydłego poszukuje komórki gniazdowej, gdzie znajduje się larwa błonkówki, ponieważ jej jedynym celem w tym miejscu jest dostanie się do hemocelu (jamy ciała) czerwiu. Znane są również przypadki żerowania w jajach pszczół z rodzaju Andrena [1,3]

Po wpełznięciu do organizmu żywiciela, larwa linieje, zmieniając diametralnie swój wygląd. Przemianie towarzyszy również przejście na mniej ruchliwy tryb życia. Niezbędne składniki odżywcze pobiera całą powierzchnią ciała aż do postaci preimaginalnej, kiedy to w zależności od podrzędu wychodzą, bądź pozostają w hemocelu żywiciela, przepoczwarczając się tam:

U Mangenillidia przed dorosłością z żywiciela wychodzi zarówno samiec jak i samica, jednak u Stylopidia, samica staje się dojrzała płciowo po wysunięciu głowotułowia spomiędzy segmentów odwłoka ofiary. Samiec zaś tworzy w jej wnętrzu poczwarkę, a między segmentami widoczne jest jedynie wieczko, służące postaci dorosłej do wydostania się z niej [1,2,3].

- Kopulacja i składanie jaj

Uskrzydlony samiec po wyjściu z poczwarki ma tylko jedno zadanie - jak najszybsze znalezienie partnerki, gdyż żyją jedynie kilka godzin.

Wiodące wolny tryb życia (poza żywicielem) samice z podrzędu Mangenillidia mają niezbyt ciekawy los, ponieważ samce, które chcą zapłodnić jaja, przebijają jej ciało w losowych miejscach swoim zaostrzonym edeagusem (prąciem) [2].

Jak zatem samce zapładniają żyjące we wnętrzu żywiciela samice z podrzędu Stylopidia?

W tym przypadku samice wystawiają na zewnątrz tylko jedną część ciała, a mianowicie głowotułów na którym umiejscowiony jest otwór, służący samcom do wprowadzania nasienia. Prawdopodobnie samice postanowiły pozostawać w środku żywiciela, by ograniczyć uszkodzenia ciała spowodowane wcześniejszym sposobem kopulacji, wykorzystywanym obecnie przez mniej zaawansowany ewolucyjnie podrząd - Mengenilidia. Wg mnie efektem ubocznym takiego dostosowania mogło być uproszenie budowy ciała, ponieważ przydatki takie jak odnóża nie były już potrzebne [2].

Owady te są żyworodne, co znaczy, że samice rodzą w pełni funkcjonalne larwy.

U Mangenilidia wszystko przebiega dość "tradycyjnie" - larwy wychodzą z otworu umiejscowionego na 7 segmencie odwłoka, natomiast u Stylopidia larwy po opuszczeniu jaj kierują się w stronę komory (bądź komór, bo zazwyczaj jest ich kilka) połączonej z kanałem prowadzącym do tego samego otworu, którym samiec uprzednio zapładniał samicę. Larwy więc końcowo wychodzą z jej głowotułowia [2]. Co ciekawe, nie dostają one żadnego bodźca od samicy, który zmusiłby je do opuszczenia matki, więc robią to "dobrowolnie" [1].

W formie ciekawostki można dodać, że 7 przedstawicieli tego rzędu występuje także w Polsce. Prawdopodobnie najpospolitszym przedstawicielem jest Stylops melittae, pasożytujący pszczolinkach (Andrena spp) [4].

Źródła:

[1] http://www.faculty.ucr.edu/~legneref/identify/strepsip.htm

[2] Kathirithamby J., Hrabar M., Delgado J.A., Collantes F., Dötterl S., Windsor D., Gries G. 2015. We do not select, nor are we choosy: reproductive

biology of Strepsiptera (Insecta). Biological Journal of the Linnean Society, 116: 221-238.

[3] Whiting M.F. "Strepsiptera" [W:] Resh H.V., Cardé R.T (red). 2009. Encyclopedia of insects. USA: Elsevier, 971-972.

[4] Huflejt T., Liana A. 2004. Materiały do poznania wachlarzoskrzydłych (Strepsiptera) w Polsce. Nowy Pam. Fizjogr., 3 (1-2): 61-80.

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.